Vorig jaar werd ik door de Ter Borch Stichting gevraagd om curator te zijn voor de tentoonstelling Koken in de Gouden Eeuw. Inmiddels zijn de voorbereidingen in volle gang en licht ik een tipje van de sluier. De tentoonstelling vindt in de zomer van 2020 plaats in de Deventer Bergkerk. Bruiklenen zijn afkomstig van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en diverse Nederlandse musea, zoals het Prinsenhof in Delft.
Koken in de Gouden Eeuw
Moestuinieren, conserveren, het eten van het hele dier, seizoens- en streekproducten en eten uit het wild: veel voedseltrends van dit moment waren in de 17e eeuw aan de orde van de dag. Het is enerzijds bijzonder jammer dat we veel smaakvolle ingrediënten, prachtige recepten, verrassende smaakcombinaties, oude kooktechnieken en tafeletiquette uit de Gouden Eeuw vergeten zijn. Anderzijds heeft deze rijke periode in onze geschiedenis veel gebracht wat vandaag de dag niet meer weg te denken is uit onze eetgewoonten. De tentoonstelling Koken in de Gouden Eeuw vertelt in een reis langs stillevens en flankerende objecten over een veranderend culinair tijdperk in 17e eeuws Nederland dat tot op de dag van vandaag zichtbaar is.
In de 17e eeuw maakt de keuken in de Lage Landen een interessante ontwikkeling door. Onder invloed van onder andere uitgebreide handelscontacten, landtoe-eigening, ontwikkelingen in land- en tuinbouw én vernieuwingen in kooktechnieken en smaken in Frankrijk halverwege die eeuw verandert de Nederlandse keuken voorgoed.
De tentoonstelling
In de tentoonstelling kies ik voor een historische benadering. De gerechten, ingrediënten, objecten, personen, dieren, handelingen en dinerscènes worden uitgebreid geduid. Je wordt uitgedaagd om verder te kijken dan de verflaag en om na te denken over eetgewoonten, kooktechnieken, ingrediëntenkeuzes en productiemethoden. Een wandeling door de tentoonstelling geeft je een mooi inzicht in de eetcultuur van de Gouden Eeuw en prikkelt om een vergelijking te maken met nu.
De voorbereidingen
Mijn verhaal over eten en drinken in de Gouden Eeuw wordt verteld aan de hand van schilderijen uit de 17e eeuw. Op dit moment ben ik samen met Eva en Daaf van de Ter Borch Stichting druk bezig met de selectie van de schilderijen. We proberen zoveel mogelijk werk te selecteren dat normaal in depots verborgen ligt. Via deze expositie komen deze prachtige schilderijen weer even tevoorschijn en kun jij er volop van genieten.
Een groot deel van de werken komt van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Onlangs brachten we een bezoek aan het depot van de RCE om de schilderijen goed te kunnen bekijken. Wat een kunstschatten liggen er verborgen in het depot! Ook brachten we een bezoek aan het depot van het Prinsenhof in Delft om een aantal schilderijen nader te inspecteren. Inmiddels zijn we dan ook goed op weg met onze selectie en hebben bijzondere schilderijen mogen bewonderen.
Ik probeer ieder detail in me op te nemen om er straks mooie en goede verhalen over te kunnen vertellen. Een papieren tuitje waar specerijen uit rollen, een streng knoflook boven een schouw, een kat die wat te eten uit een keuken probeert te snaaien, een theekopje verborgen tussen een bombast aan overvolle schalen, een kardoen uitwaaierend over een tafel, zes tinten wijn in een tafel vol wijnglazen, plakjes salami rondgestrooid op een houten plank en waren dat nou paradijskorrels naast die schaal met oesters? Ik moet zeker nog wat speurwerk verrichten om alle details te kunnen duiden. Dus bezoekjes aan een wijnhistorica, keramiekspecialist en het natuurmuseum voor die grote hoeveelheid vissen en vogels staan op de planning.
