Madeira: zoete verleiding uit het zuiden

Het wafelhuis, Willem Joseph Laquy, 1775, Rijksmuseum Twenthe

Toen de Portugezen in 1419 het eiland Madeira hadden ontdekt, plantten ze er al snel druivenstokken. Zo konden de voorraden van schepen op ontdekkingsreis zonder al te veel inspanning tijdig aangevuld worden. Eén van de druivenrassen die naar Madeira gebracht werden, was malvasia, vanwege de enorme populariteit van de zoete én dure wijnen die deze druif in Griekenland produceerde. De geschiedenis van madeira gaat dus ver terug.

Malvasia en de andere wijnen van Madeira kenden al snel een groot afzetgebied, tot aan het middeleeuwse Vlaanderen toe. Halverwege de zeventiende eeuw ontdekte men dat de wijnen beter werden van de lange zeereizen die ze maakten, en dat passage van de evenaar niet het einde van de wijn betekende. De drank werd er juist beter van en langer houdbaar.

Morgenwijn

In ons land dronken adel en rijke burgerij graag een glaasje madeira. Het viel hier onder de morgenwijnen: wijnen waarvan je ’s morgens om 11 uur mocht genieten. Maar ook bij een maaltijd ontbrak de madeira niet, vaak bij de soep, of als digestief.

Het tanen van de populariteit van madeira in de twintigste eeuw heeft niets te maken met het liedje uit 1966 van Ted de Braak, “Een glaasje madeira, my dear”. Madeira was al vanaf het einde van de negentiende eeuw op zijn retour, onder andere vanwege diverse verwoestende ziektes van de druivenstokken, de wereldoorlogen, het verdwijnen van (koloniale) afzetmarkt. Madeira gleed af naar het niveau van keukenwijn voor in de ossenstaartsoep.

De geur, Jan Ekels de Jonge, 1791, Metropolitan Museum of Art
De geur, Jan Ekels de Jonge, 1791, Metropolitan Museum of Art

Bij de historische wijnmakerij Henriques & Henriques op Madeira maken ze een hele mooie madeira en een malmsey die tien jaar rijpt. De wijnen van het bedrijf dat halverwege de negentiende eeuw opgericht werd zijn in Nederland onder andere verkrijgbaar bij Danny’s Wine.

Meer wijngeschiedenis

Onder de naam Wijn!verleden werken wijnhistorica en vinologe Mariëlla Beukers van Wijnkronieken en culinair historica Manon Henzen samen om de geschiedenis van wijn, historische drankjes en wijn in de historische keuken onder de aandacht te brengen. Aan de hand van artikelen, recepten en af en toe een historische wijnproeverij of Historische High Wine laten zij je genieten van mooie verhalen en smakelijke historische wijn en spijs. Mariëlla maakte de basis voor dit verhaal voor Wijn!verleden.

Wil je meer weten over de geschiedenis van wijn en bijpassende gerechten? Dat kan met Borreltijd! Historische hapjes & drankjes uit de historische keuken. Naast heerlijke recepten, geeft het kookboek informatie en leuke weetjes over culinaire geschiedenis en stap-voor-stap uitleg over het maken van historische dranken en gerechten.

Bekijk hier meer verhalen over wijn en historische drankjes en ontdek historische recepten voor drankjes om zelf te maken.

Wijninfo

Naam: Malmsey 10 Years old
Wijnhuis: Henriques & Henriques
Land: Portugal, Madeira
Druif: malvasia

Smaak & Spijscombinatie

De madeira die we hier tippen is zoet en nootachtig en heeft stevige zuren. Hij is vooral lekker bij desserts en een kaasplankje. Combineer hem ook eens met een stuk chocoladetaart of serveer hem bij een Kerstpudding.