Mulsum – Romeinse wijn

Thermopolium uit Herculaneum, Italië

Waar men tegenwoordig een grote voorkeur heeft voor droge wijnen was dit bij de Romeinen wel anders. Een van de meest geliefde Romeinse dranken was namelijk Mulsum. Dit was een zoete wijn die gemaakt werd door honing met wijn te mengen, waarna deze op verschillende manieren werd gekruid.

Voor Mulsum bestond er dan ook niet echt een vast recept. Wel staat vermeld in de Geoponica, een collectie teksten uit de tiende eeuw gebaseerd op verschillende teksten uit de oudheid, dat de verhouding ongeveer één deel honing op vier delen wijn was. Daarnaast was er natuurlijk een verschil in waardering voor de verschillende versies. Wanneer Mulsum gemaakt werd met een oude gerijpte wijn, zoals bijvoorbeeld Massicum of Falernum, en verse honing uit bijvoorbeeld Attica (Griekenland) steeg het aanzien voor en de kwaliteit van de wijn meteen.

Beeldhouwwerk van Romeinse wijnwinkel, Musée archéologique Dijon
Beeldhouwwerk van Romeinse wijnwinkel, Musée archéologique Dijon

Oorsprong van Mulsum

Maar wie heeft Mulsum nu eigenlijk bedacht? Er wordt gezegd, door onder andere de bekende Romeinse schrijver Plinius, dat Mulsum is uitgevonden door Aristaios. Aristaios is een figuur uit de Griekse mythologie en wordt beschouwd als de eerste imker ter wereld. De oorsprong van de drank is echter niet het enige waar Plinius iets over te melden heeft. Zo stelt hij dat Mulsum een middel is om de jeugdigheid te bewaren. Wanneer je je brood er in doopt en het vervolgens eet kun je ontzettend oud worden. Ook zou volgens Plinius de wijn, wanneer deze van goede kwaliteit was, erg goed zijn voor de stoelgang. Zo zouden je darmen er niet door verstopt raken en zou je er minder winderig van worden.

Mozaïek met wijnkaraf en wijnbeker uit de Romeinse tijd
Mozaïek met wijnkaraf en wijnbeker uit de Romeinse tijd

Mulsum op de dis

Mulsum werd beschouwd als een zeer geschikte drank om te drinken op de lege maag en werd dan ook vaak voor de maaltijd als aperitief geschonken. De hapjes die bij het aperitief geserveerd werden, werden in het Latijn promulsis genoemd. Mulsum werd niet alleen als aperitief gedronken. Zo zouden keizers, volgens Plautus en Livius, het serveren aan soldaten nadat ze een grote overwinning behaald hadden.

Romeins servies, Bernheze, Rijksmuseum van Oudheden
Romeins servies, Bernheze, Rijksmuseum van Oudheden

Smaak van Romeinse kruidenwijn

In de oudheid werden diverse kruiden en specerijen gebruikt om wijn te kruiden, zoals kaneel, gember, peper, tijm, koriander, mastiek, saffraan, laurier, roos en viooltjes. Een zoete smaak kwam niet alleen van honing, maar ook van zuidvruchten die men liet trekken in de wijn, zoals dadels.

Het procedé om kruidenwijn te maken was vrij eenvoudig. De smaakmakers werden toegevoegd aan de kruik met wijn, zodat ze hun smaak af konden geven. Na een dag of wat werd de wijn gezeefd. Wijnzeven zijn dan ook veelvuldig gevonden in archeologische opgravingen. Overigens werden die niet alleen voor kruidenwijnen gebruikt, maar ook in de gewone wijnproductie om droesem of bezinksel te verwijderen.

Bronzen wijnzeef, Rijksmuseum van Oudheden
Bronzen wijnzeef, Rijksmuseum van Oudheden

Begeleider bij hartig én zoet

Mulsum heeft door het toevoegen van honing, kaneel, tijm en peper een licht zoete smaak, een snufje kruidigheid en een scherpe afdronk. De wijn is tegenwoordig lekker als aperitief bij een pittig hapje of als lekkere borrel bij een kaasplank met stevige kazen of gedroogd vleeswaar met krachtige smaken. Maar als dessertwijn kan hij ook verrassend zijn, bijvoorbeeld bij chocoladetoetjes. Serveer de wijn licht gekoeld. Salve!

Recept voor Mulsum

Ik geef je hieronder het recept voor twee flessen wijn. Een tip: maak een pot vol met het specerijenmengsel, dan heb je de mulsummix altijd bij de hand en is een fles Romeinse wijn in een handomdraai gemaakt.

Benodigdheden
5 gram ceylon kaneelpoeder
5 gram gemberpoeder
3 gram grof gemalen lange peper
3 gram gedroogde tijm
2 flessen rode wijn
4 eetlepels honing

Bereiding
Meng kaneel, gember, lange peper en tijm door elkaar en doe het in een theezakje of theezeefje. Doe een glaasje van de rode wijn in een pan en voeg de honing toe. Hang het theezakje er in en breng het geheel aan de kook. Haal de pan van het vuur als de honing opgelost is en laat het volledig afkoelen.

Voeg de rest van de rode wijn toe en laat een nacht trekken. Dek de wijn goed af, want fruitvliegjes zijn er dol op.

Haal de volgende dag het theezakje met specerijen uit de wijn en giet de wijn in karaffen of flessen.

Meer wijngeschiedenis?

Wil je meer weten over de geschiedenis van wijn en bijpassende gerechten? Dat kan met Borreltijd! Historische hapjes & drankjes uit de historische keuken. Naast heerlijke recepten, geeft het kookboek informatie en leuke weetjes over culinaire geschiedenis en stap-voor-stap uitleg over het maken van historische dranken en gerechten.