7 jaar eet!verleden: vallen en opstaan

Lezing eet!verleden in Mauritshuis

Precies zeven jaar geleden startte ik mijn historisch kookatelier in Nijmegen. Ik zou mijn hart voortaan volgen en de wereld laten zien dat je kunt ondernemen met geschiedenis. Daar ging een vlotte carrière aan vooraf en er volgde zeven jaar van vallen en opstaan. Een kijkje achter de schermen en in mijn ziel.

Het leven is te kort

Na een paar mooie en uitdagende banen werkte ik in 2011 in het Nationaal Historisch Museum als Hoofd Projecten. Voor velen een droombaan, voor mij een minder fijne periode. Een geweldige baan met prachtige projecten, maar werkomstandigheden om hondsdol van te worden. Ik hield vast, want waar zou ik een nóg betere baan kunnen vinden. Op 21 maart 2011 werden mijn ogen geopend. Mijn beste vriendin, al lang ernstig ziek, overleed. Alles werd me in één enorm harde klap in mijn gezicht helder: het leven is veel te kort, we lopen hier niet rond om ongelukkig te zijn in een topbaan. Ik nam direct ontslag.

Ik had werkelijk geen idee wat ik zou gaan doen. Al snel kregen mensen er lucht van dat ik was vertrokken en de telefoon ging: of ik een klus wilde doen voor een museum. Ik stapte op de fiets naar de Kamer van Koophandel en startte een bedrijf, proef!cultuur. Ik heb een aantal jaren voor veel erfgoed instellingen hele mooie projecten mogen doen. In de tussentijd kriebelde mijn interesse in culinaire geschiedenis, waar ik al jaren mee bezig was, steeds meer en ik verdiepte me verder in het onderwerp. In 2013 vond ik het tijd voor een volgende stap.

Kookeiland-&-kruidenkast_eet!verleden
Kookeiland & kruidenkast, eet!verleden

Kun je ondernemen met culinaire geschiedenis?

Mijn jaren in de erfgoedsector waren leerzaam, ik genoot van mijn werk en ik leerde veel interessante en fijne mensen kennen. Ik specialiseerde me in publieksprojecten waarbij erfgoed voor een breed publiek op creatieve wijze zichtbaar gemaakt werd. Maar ik zag ook iets wat me minder beviel: een groot deel van de erfgoedsector werd zwaar gesubsidieerd en soms zag ik dat er een bepaalde luiheid was ontstaan bij instellingen. Er was weinig noodzaak om ondernemend te zijn of te denken. Begrijp me niet verkeerd, erfgoed heeft subsidies hard nodig. Maar met wat meer ondernemingszin en creativiteit zouden een aantal instellingen best wat kunnen bereiken.

Dit zat in mijn achterhoofd toen ik merkte dat met mijn grootste interesse en passie niet veel gedaan werd richting een breed publiek in Nederland. Culinaire geschiedenis was geen thema in ons land. Het was een bijzonder klein vakgebied waar een handjevol mensen zich mee bezig hield voor een beperkte kring geïnteresseerden. Links en rechts werd er eens een boek gepubliceerd, verscheen er af en toe een blog of werd een lezing gehouden.

Zonde! Al die bijzondere ingrediënten, recepten, smaakmakers, kooktechnieken en smaakcombinaties in historische kookboeken en aanverwante bronnen schreeuwen om aandacht. In mijn ogen bieden ze zoveel inspiratie voor de keuken en wereld van nu. Ze zijn het meer dan waard om herontdekt te worden. Ik besloot het tot mijn missie te maken om dit onder de aandacht te brengen bij een groter publiek.

citroentaart-verstandige-kock-kock
Citroentaart uit De verstandige kock

Ik ging op zoek naar een manier om dit te doen waarbij ik mijn eigen broek op kon houden. Het was al snel duidelijk dat dat in deze nichemarkt niet met slechts één activiteit zou kunnen. Er ontstond een plan met ik geloof wel vijfentwintig activiteiten die samen een boterham op zouden moeten leveren. De kern zou een historisch kookatelier worden: een plek waar ik onderzoek en experimenten kon doen, maar vooral gasten zou kunnen ontvangen om hen te inspireren met al dat heerlijks uit onze eetgeschiedenis middels kookworkshops (inmiddels online), lezingen en proeverijen.

Vallen en opstaan

Op 1 maart 2013 ontving ik de sleutel van de ruimte die ik ging huren voor mijn historisch kookatelier. Mijn plannen vroegen om een flinke investering. Gelukkig liep proef!cultuur goed en had ik wat kunnen sparen. Ik wilde niets lenen. Mijn budget was mijn spaarpot. Het betekende scherpe keuzes maken, veel zelf doen en veel aanleren. Ik was historica en ben inmiddels ook gastvrouw, sommelier, kok, docent, inkoper, afwasser, schoonmaker, vormgever, websitebouwer, adviseur, communicatiedeskundige, hygiène expert, boekhouder, blogger, entertainer, reisleider, auteur, winkelier, technicus, schilder, koerier…. Tot fotograaf hoefde ik me gelukkig niet te ontpoppen, dankzij mijn man die al die mooie foto’s voor eet!verleden maakt.

Het was vallen en opstaan, qua activiteiten én financiën. Activiteiten kwamen en activiteiten gingen. En doen dat overigens nog steeds. Mijn grote kracht en tevens zwakte is dat ik veel leuk vind, veel kan en altijd vol (nieuwe) ideeën zit. Dit gecombineerd met de vervelende eigenschap dat ik moeilijk ‘nee’ kan zeggen, heeft me veel frustratie opgeleverd, maar uiteindelijk veel geleerd. Mijn belangrijkste leerpunt: wil je ondernemen met geschiedenis dan moet je ‘nee’ kunnen zeggen. Tegen anderen en tegen jezelf. De tijd die vrij komt investeer je in de ontwikkeling van aantrekkelijke activiteiten die wél iets opleveren aan inkomsten én voldoening.

Onderzoek depot RCE
Onderzoek depot RCE

Erfgoed en geschiedenis zijn thema’s waarvoor het geen vanzelfsprekendheid is dat er voor betaald wordt. Tientallen keren werden lezingen aangevraagd waarbij er vanuit gegaan werd dat die gratis gegeven werden, liefst met proeverij. Soms werd er een boekenbon of fles wijn aangeboden. Enig idee hoeveel tijd er in de voorbereiding zit, vooral in een vakgebied waarbij je eigenlijk altijd zelf onderzoek moet doen? Hetzelfde gold voor het schrijven van artikelen, colleges, lessen op scholen en zelfs voor kookworkshops, proeverijen en een complete catering. Ja, echt. En dan heb ik nog niet gesproken over wat media je allemaal vragen.

Keuzes maken

‘Nee’ zeggen gaat gepaard met keuzes maken. Sinds vorig jaar heb ik het idee dat ik eindelijk een balans heb gevonden met eet!verleden. Inmiddels heb ik aardig wat ervaring met wat mensen aanspreekt én waar ik zelf gelukkig van word. Daar probeer ik zo goed mogelijk op in te springen met aantrekkelijke activiteiten waar mensen volop van kunnen genieten en die voor mij leuk en uitdagend zijn om te organiseren of maken. Maar ook geld opleveren. Mijn uitgebreide kookworkshops, de kookcursus en de historische kookreizen vragen om een grote tijdsinvestering, maar leveren ook wat op: inkomsten én veel voldoening.

Romeins & Middeleeuws kookboek
Romeins & Middeleeuws kookboek

Ook de kookboeken die ik heb gemaakt, helemaal gericht op de wensen van mijn gasten en volgers, zorgen voor inkomsten. Maar vooral omdat ik er voor gekozen heb ze zelf uit te geven. Dat vraagt om een grote investering en het kost veel tijd en energie om de boeken buiten de boekhandel om aan de man te brengen. Ik ben er dan ook best trots op dat ik al ruim 2500 boeken heb verkocht en de mails met complimenten aanhoudend in mijn mailbox blijven vallen. Dit blijken aantrekkelijke producten waar veel tijd, geld en creativiteit in zit, maar mensen wel bereid zijn om voor te betalen.

Daarnaast werk ik ook zeker nog vrijwillig mee aan allerlei projecten, maar ik ben wel selectiever geworden. Evenals in samenwerkingen. Passie en respect voor elkaars kennis, kunde, ervaring en product levert fijne samenwerkingen met tal van personen, instellingen en leveranciers op. Ik zou niet zonder kunnen én willen en hecht veel waarde aan samenwerking.

Historische-Kookreis-Toscane
Historische Kookreis Toscane

Eerlijk is eerlijk, het is geen vetpot. Ik verdien een bescheiden boterham en investeer het beetje wat overblijft weer in onderzoek, experimenten en nieuwe activiteiten of producten van eet!verleden. Maar ik houd mijn eigen broek op met geschiedenis.

De keerzijde

Ik ben zeer tevreden over wat ik bereikt heb. Maar ondernemen met geschiedenis op deze wijze heeft ook een keerzijde. Het ziet er allemaal prachtig uit op mijn website en sociale mediakanalen en ik presenteer alles ook bewust positief en aantrekkelijk. Want wie zit er op te wachten dat ik vertel over hoe tijdrovend het is om een activiteit te organiseren of een blog, artikel of boek te maken. Hoeveel geld er gaat zitten in al dat onderzoek en experimenten. Hoe jammer het is dat ik mijn man en vrienden nauwelijks zie omdat ik zeven dagen per week werk en ’s nachts al die mails met vragen over culinaire geschiedenis nog zit te beantwoorden. Hoe ik er van baal als ik ’s nachts na een kookworkshop weer eens naar huis strompel met mijn hielspoor, rugklachten, kapotte huid van al dat schoonmaken en regelmatig een gescheurde spier links of rechts van al dat sjouwen met kratten groenten en dozen wijn.

Ik grinnik dan ook regelmatig bij de reacties op sociale media op mijn mooie plaatjes, in de strekking van ‘Wat een geweldig leven heb jij toch!’. Mijn man zegt dan tegen me: “ze moesten eens weten”.

Gelukkig en trots

Maar ik zou niet anders willen. Ik ben iedere dag bezig met wat ik leuk vind (over dat sjouwen en poetsen denk ik gewoon niet teveel na) en ik maak mensen gelukkig met mijn kennis, activiteiten en producten. Ik ben erg gelukkig. En ik ben er trots op dat mijn ondernemen met geschiedenis loont.

Manon op pad
Manon op pad