Naarmate de populariteit van thee toenam in de achttiende eeuw, kwam de theevisite steeds meer voor. Het was een aangelegenheid voor vrouwen in hogere kringen, waarbij de dames bij elkaar ‘op de thee’ gingen om te kletsen, te roddelen, huwelijken voor te bereiden, zich te vermaken en om te pronken met hun status. Vaak waren er zelfs speciale kamers voor ingericht en uitgebreide serviezen voor aangeschaft. Maar thee was niet het enige dat genuttigd werd bij deze gelegenheden.
Thee met een neutje
Naast dat kopje thee was er ook allerhande alcoholica voorhanden. De dames lieten zich de wijn, port en huisgemaakte drankjes zoals likeuren, fruitwijnen en punch goed smaken. Ook een keur aan zoetigheden fleurde de theevisite op. Koekjes, cake, taarten, confituren en suikerwerk werden op chique servies gepresenteerd. In Nederland verdween de theevisite en restte een kopje thee met biscuitje. In Engeland bleef de namiddagactiviteit in zwang. Je geniet er nog steeds van een goede High Tea.
Koekjes voor de thee én wijn
In kookboeken vind je recepten voor lekkernijen die speciaal voor bij de thee of het alcoholisch drankje gemaakt werden. Zo geeft De volmaakte Geldersche keukenmeid in 1756 een recept voor ‘Koekjens by den Thée’. Het is een vrij droog koekje, heel geschikt om in de thee te dopen. In het receptenboek van Agata Wilhelmina van Aylva, dat zij in 1724 begon, staat een recept voor ‘Beschuit die men in de wijn doet’. Dit mooie langwerpige biscuitje blijkt niet alleen heerlijk om in een zoete wijn of fruitlikeur te dopen, maar smaakt ook verrukkelijk bij een kopje chocolademelk. Heerlijk voor deze decembermaand dus.
Chocolade en chocolademelk
Chocolade was een relatieve nieuwkomer in de Europese keuken van de achttiende eeuw en daar kon flink mee gepronkt worden. Het was tot begin negentiende eeuw alleen in gebruik als drank, om vla of custard mee te maken en om dranken mee op smaak te brengen. De uitvinding van harde chocolade, om tabletten en bonbons van te maken, staat op naam van de Nederlander Casparus van Houten in 1828.
Koekjes om te soppen
Het is niet vreemd dat Agata Wilhelmina van Aylva een lekker biscuitje om in de wijn te dopen opnam in haar receptenboek. Haar receptenverzameling bevat namelijk ook diverse dranken om zelf te maken. Fruitige siropen, likeurtjes en gekruide wijnen sieren de pagina’s.
De verscheidenheid aan koekjes was erg groot in de achttiende eeuw. In zowel handgeschreven kookboeken als de vele keukenmeidenverzamelingen zijn ze te vinden. Veel koekjes en koeken die we vandaag nog kennen, vinden hun oorsprong in deze periode, zoals soes, sprits, mariakoekje, weespermop, boterkoek, amandelkoek en bladerdeegkoekje.
Dit koekje is om mee in de wijn te soppen. Zoals meerdere koekjes om te dopen zit er geen boter in. Ze zijn wat droger en nemen daardoor goed vocht op. Deze koekjes hebben qua smaak wat weg van lange vingers. Kijk eens goed naar het schilderij hieronder, van Jan Ekels de Jonge uit 1791 (The Metropolitan Museum of Art). De dame doopt langwerpige koekjes in een glaasje wijn.
Dit recept is afkomstig uit Borreltijd! Hapjes & drankjes uit de historische keuken, dat ik samen met wijnhistorica Mariëlla Beukers van Wijnkronieken schreef. Geniet van meer zoete én hartige hapjes en bijpassende historishe drankjes in ons boek.
Benodigdheden
(voor circa 25 stuks)
2 eieren
75 gram fijne suiker
10 gram maïzena of aardappelzetmeel*
65 gram tarwebloem
*Agata gebruikt ‘styfsel’ in haar recept. Dit was zetmeel gewonnen uit tarwe. Je kunt het wat betreft gebruik vergelijken met maïzena en aardappelzetmeel, twee producten van later datum. Het zorgt voor wat stevigheid in deze delicate biscuitjes.
Bereiding
Verwarm de oven voor op 180 graden.
Doe de eieren in een kom en klop met een mixer in 10 minuten tot een luchtige crème. Laat de mixer aan terwijl je beetje bij beetje de suiker toevoegt. Klop nog circa 10 minuten, tot er een mooie witte crème ontstaat.
Voeg de bloem toe en klop deze er met de mixer kort doorheen, totdat het een mooi egaal mengsel is. Het is een vloeibaar beslag.
Bekleed twee bakplaten met bakpapier (of bak de koekjes in twee keer op een bakplaat). Schep hier met een lepel kleine hoopjes beslag op of zet een streep met het beslag om langwerpige koekjes te krijgen. Houd voldoende tussenruimte, want de koekjes vloeien uit in de oven.
Bak de koekjes in 10 minuten gaar en goudbruin. Haal ze meteen van de bakplaat af en laat afkoelen.
