Vrijwilliger bij eet!verleden Marianne Radix droeg wat jaren geleden een aantal recepten aan voor het Kookboek van Nederlands-Indië, waaronder haar geperfectioneerde recept voor Pisang Goreng. Het recept is vele malen met succes gemaakt in de historische kookworkshop over de Nederlands-Indische keuken die we gaven in het historisch kookatelier. Succes is dus verzekerd met dit recept! Met dank aan Marianne voor het delen van haar recept.
Karen Groeneveld was eens te gast bij onze kookworkshop over de historische Nederlands-Indische keuken. Het inspireerde haar om een kookboek te maken met recepten die de culinaire uitwisseling tussen Indië en Nederland opleverde. Ze schreef het Kookboek van Nederlands-Indië. Recepten uit vier eeuwen geschiedenis. Het boek is inmiddels uitverkocht. In samenwerking met Marianne maakte ik in 2023 het Historisch Indisch Kookboek. Het bijzondere verhaal over de geschiedenis van de Nederlands-Indische keuken is dus nog te lezen én koken dankzij dit nieuwe boek.
Nederlands-Indische keuken in 17e, 18e en 19e eeuw
Het kookboek van Karen belichtte de nauwe relatie tussen de Indische en Nederlandse keuken van de afgelopen 400 jaar. Deze relatie start al in de zeventiende eeuw. Culinair historica Marleen Willebrands schreef in het boek over hoe de Aziatische eetcultuur invloed kreeg op Nederlanders in Indië. Recepten die daar vergaard werden kregen in de zeventiende eeuw soms een plekje in handgeschreven kookboekjes van adellijke dames in Nederland. Uit achttiende-eeuwse geschreven én zelfs gedrukte kookboekjes zijn aardig wat recepten bekend zoals deze Kari van Juffrouw Lups of de Boboto hieronder uit een anoniem kookschrift dat in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag wordt bewaard (foto: Marleen Willebrands).
Ook in de negentiende eeuw pende menig ‘mevrouw’ haar verzamelde recepten uit Nederlands-Indië op in haar kookboekje. Vanaf halverwege de negentiende eeuw verschenen gedrukte kookboeken over de Indische keuken, zoals Kokki Bitja (in 1854, in het Maleis) en Oost-Indisch kookboek (in 1866). Steeds meer vrouwen verhuisden naar Indië. Zij hadden behoefte aan informatie over het runnen van hun huishouden in Indië en de nieuwe kookboeken voorzagen daarin.
Nederlands-Indische keuken in de 20e eeuw
In de twintigstee eeuw vertrokken veel Nederlanders naar Indië. Vrouwen hadden diverse mogelijkheden om zich al in Nederland voor te bereiden op hun nieuwe bestaan. Vanaf 1920 konden zij een cursus volgen aan de Koloniale School voor Meisjes en Vrouwen. Er waren kookboeken in omloop om zich voor te bereiden op nieuwe ingrediënten, gerechten en smaken. De Indische keuken kreeg ook liefhebbers in Nederland dankzij kookboeken die speciaal voor de Nederlandse markt werden gemaakt. Vooral met gebruik van specerijen in poedervorm, zoals ze lange tijd in ons land verkrijgbaar waren. De verse varianten gebruiken we relatief nog maar kort in Nederland.
Pisang Goreng: gebakken banaan
Benodigdheden
2 eieren
100 gram ketanmeel
2 theelepels bakpoeder
1 theelepel baksoda
snufje zout
snufje kaneel
4 bananen
frituurolie
poedersuiker
Bereiding
Scheid de eieren. Klop de eiwitten in een kom stijf. De dooiers worden niet gebruikt in dit recept. Doe het ketanmeel, bakpoeder, baksoda, snufje zout en snufje kaneel in een kom. Voeg zoveel water toe tot dat je een matig tot dik beslag hebt. Meng goed door elkaar. Spatel hier het opgeklopte eiwit voorzichtig doorheen, zodat het luchtig blijft.
Snijd de bananen eerst in de lengte doormidden en dan beide helften in kleine stukjes. Doe de frituurolieolie in een pan, zet op matig vuur. Verhit de olie tot 180 graden. Haal de stukjes banaan door het beslag en laat voorzichtig in de olie glijden. Frituur ze tot ze goudbruin zijn. Laat ze uitlekken op keukenpapier. Leg ze op een schaal en bestrooi met poedersuiker.
Schilderij: Een marktstal in Batavia, Andries Beeckman (toegeschreven aan), circa 1640-1666, Rijksmuseum Amsterdam
